De Tweede Kamer en grip op digitalisering

Het eindrapport kun je hier downloaden, er is ook een samenvatting beschikbaar. 

De TCDT stelt eerst vast dat in de afgelopen decennia digitale technologie steeds belangrijker is geworden in alle aspecten van het sociale en economische leven en vaker op de agenda van de Tweede Kamer staat. Er wordt ook geconstateerd dat er te weinig in samenhang naar digitaliseringsonderwerpen wordt gekeken en vaak door leden die specialist zijn op een ander onderwerp, denk aan zorg, economie, veiligheid, sociale zekerheid e.d. zonder dat die ook voldoende zicht hebben op de specifieke vraagstukken die met digitale technologie samenhangen. Tegelijkertijd is het aantal Kamerleden met voldoende zicht op die digitale technologie beperkt en worden veel relevante kaders op Europees niveau gesteld. Dat leidt ertoe dat de Kamer haar rol onvoldoende kan spelen.

De TCDT geeft dan ook een aantal aanbevelingen om dit anders te organiseren. Belangrijk vertrekpunt daarbij is de volgende passage in het eindrapport:

‘Digitalisering is wat dat betreft als onderwerp te vergelijken met financiën of Europees beleid: het is een specialistisch onderwerp en het speelt in iedere commissie een belangrijke rol, maar het kent ook thema’s die boven de afzonderlijke commissies uitstijgen vanwege bredere en dieperliggende vraagstukken die ergens in samenhang besproken moeten worden.’ (*)

De aanbevelingen die de TCDT doet luiden als volgt:

1. Installeer een vaste commissie voor Digitale Zaken.
2. Stel een kennisagenda Digitalisering op.
3. Bied inhoudelijk ondersteuning aan overige Kamercommissies.
4. Draag zorg voor een sluitend wettelijk kader en toezicht.
5. Extra aandacht voor wetgeving uit de Europese Unie.

De voorgestelde vaste Kamercommissie moet de verantwoordelijke bewindspersoon controleren. Opmerkelijk hierbij is dat zo’n bewindspersoon er nu nog niet is, diverse bewindspersonen zijn verantwoordelijk voor digitale aspecten binnen hun eigen portefeuille. Daarnaast moet deze commissie zicht houden op overstijgende thema’s en vraagstukken en daarop ook andere commissies, bijvoorbeeld voor zorg, economie of veiligheid, informeren en ondersteunen. Daarmee zou deze Digitale Zaken-commissie het voortouw moeten nemen in het zorgen voor een integrale benadering van digitaliseringsvraagstukken in de Tweede Kamer en fungeren als aanspreekpunt op dit thema voor zowel het kabinet als voor de maatschappij. 

Deze aanbevelingen lijken me een flinke stap in de goede richting. Een stap die ook zichtbaar is bij de ICT-functie van Rijksoverheid (**) en bij veel bedrijven ook al is of wordt gezet. Wat dat betreft volgt de TCDT een logische weg. Digitalisering heeft nu eenmaal grote impact op wat we doen en hoe we dat (kunnen) doen en het is van het grootste belang om die impact breed te beschouwen. Tegelijkertijd is kennis van digitale technologie schaars en moet de beschikbare kennis en ervaring worden gedeeld of samengebracht met kennis en ervaring van de omgeving of het proces waarin die technologie wordt toegepast. Of dat nu in de zorg, in de logistiek, in het onderwijs of in willekeurig welke andere omgeving is. Samenwerken en kennisdelen is daarbij de sleutel, ook voor de politici in de Tweede Kamer.

Indien de Tweede Kamer met deze aanbevelingen instemt en ze implementeert, zouden de structurele en voor een deel ook de procesmatige kaders zijn geregeld. Dat is belangrijk, maar niet voldoende. Het gaat hierbij namelijk ook om de menselijke component. Zijn er straks wel voldoende Kamerleden met de juiste kennis, ervaring, achtergrond en wil om zich in digitalisering te verdiepen?

Ook hier ligt een vergelijking met andere organisaties in het bedrijfsleven en bij de overheid. Daar worden in de Raden van Commissarissen en van Toezicht steeds vaker leden gezocht met enige digital savvy vaardigheden. Mensen die goed kunnen beoordelen of de koers van de organisatie de juiste is, ook in digitaal opzicht, en die de juiste vragen kunnen stellen om de bestuurder te helpen de juiste beslissingen te nemen. In het geval van de Tweede Kamer is dat ook relevant. Datzelfde geldt voor het blijven ontwikkelen van mensen in het omgaan met de in snel tempo veranderende mogelijkheden van technologie. Je moet bijblijven om relevant te blijven, ook in de politiek.

Het is aan de politieke partijen om bij het samenstellen van hun kieslijst voldoende digital savvy kandidaten op verkiesbare posities te zetten, zodat de Tweede Kamer straks in de nieuwe samenstelling het kabinet goed kan controleren en haar rol kan spelen om Nederland optimaal de digitale toekomst in te loodsen. En het is aan diezelfde partijen om hun Kamerleden, en de adviseurs daarachter, te blijven ontwikkelen in de vaardigheden, risico’s én kansen van digitaal.

Ronald Verbeek
Directeur, CIO Platform Nederland